Overweging gehouden tijdens de viering in de R.K. Kerk van de Geloofsgemeenschap H. Nicolaas in Odijk
zondag 01 oktober 2023 – 26e zondag door het jaar – Jaar A
1e lezing: Ezechiël 18, 25-28 – Evangelie: Matteüs 21, 28-32

Beste mensen,

Misschien kennen jullie de Postbus 51 reclame uit 1990 nog waarin wordt opgeroepen om minder energie te gebruiken omdat het broeikaseffect zorgt dat de aarde opwarmt met grote gevolgen. Nee? Dan herinneren jullie je waarschijnlijk wel de bijbehorende slogan: “Een beter milieu begint bij jezelf!” 
Wow, wat een belangrijke boodschappen riepen een hoop mensen. Minder lang douchen en de auto vaker laten staan? Goed idee, gaan we doen! Maar daarna kochten ze een tweede auto om twee straten verder boodschappen te kunnen doen en ook douchten ze nog lang en gelukkig.

Ja zeggen, nee doen.

Maar er waren ook mensen die met luide stem riepen: Betutteling! Bangmakerij door de overheid! Als er al een probleem is, dan is het niet ons probleem! Maar daarna kwamen ze toch tot inkeer en namen ze vaker de fiets en douchten ze kouder en korter. Ze maakten in stilletjes een ommekeer. 

Nee zeggen, ja doen.

Nog een herkenbaar voorbeeld. Je zegt tegen je partner: Ik maai het gras vanavond wel, dan hoef jij het nu niet te doen. Maar twee dagen later staat de grasmaaier nog onaangeroerd in de schuur.

Ja zeggen, nee doen.

Of: Nee, ik ga echt niet mee naar de verjaardag van je moeder. Ik wil voetbal kijken. Om vervolgens op zondag toch maar te zeggen: “Zal ik rijden? Dan luister ik wel naar Langs de Lijn.

Nee zeggen, ja doen.

We gebruiken vaak genoeg mooie woorden, maar wat zijn ze waard als je ze niet nakomt? En wat nu als je terugkomt op je eerdere woorden en je daden gaan spreken? En hoe gaan we om met anderen die een ommekeer maken?

De lezingen van vandaag gaan over deze vragen met ons in gesprek en geven ons richting.

In het Evangelie staat Jezus tegenover zijn tegenstanders, de Hogepriesters en de volksoudsten. De confrontatie met de in zijn ogen schijnheilige en huichelachtige mannenbroeders is op een hoogtepunt. Het speelt zich af net na zijn aankomst in Jeruzalem en de tempelreiniging. Wie denkt die Jezus wel dat hij is?! Maar dan houdt Jezus hen een spiegel voor. Hij vertelt dat er twee groepen mensen zijn. Zij die vasthouden aan regels en daarmee zeggen dat zij doen wat God vraagt: de zoon die tegen zijn vader Ja zegt, maar nee doet. En zij die eerst God met woord en daad afwijzen, om vervolgens tot inkeer te komen. Net als de zoon die tegen zijn vader nee zegt en ja doet.

Jezus vraagt aan de Hogepriesters wie er nu de wil van de Heer heeft gedaan. Hoewel ze het juiste antwoord geven wijst Jezus hun terecht. De belastinginners en sekswerkers, als symbool voor de zondaars, zijn tot inkeer gekomen door geloof te schenken aan Johannes de Doper. Zij zeiden nee en deden ja. Zij komen eerder in de hemel dan de Hogepriesters die dachten dat hun maatschappelijke positie wel genoeg zou zijn. Zij zeiden ja, maar deden nee.
Met de gelijkenis geeft Jezus ook meteen aan dat je tot inzicht en inkeer mag komen. God heeft ons dat immers al beloofd. Kijk maar wat in de eerste lezing staat: “Als hij tot inzicht en inkeer is gekomen en niet langer misdaden begaat, zal hij zeker blijven leven en niet hoeven sterven.”

Met andere woorden: als je van een nee door je daden een ja maakt, staat je moreel kompas goed afgesteld en verdien je het eeuwig leven.
Er is in de ogen van de Heer dus ruimte om eerst verkeerde keuzes te maken en daarop terug te kunnen komen.
Met de vraag aan de Hogepriesters houdt Jezus niet alleen hen een spiegel voor, maar Hij vraagt ook ons om te onderzoeken of onze woorden in lijn zijn met onze daden. Bij welke groep horen wij? Ja zeggen, nee doen of nee zeggen, ja doen? Hij daagt ons uit om de tijd te nemen om onze eigen woorden en handelen onder de loep te nemen.

En als we dan beseffen dat we dat we tekortgeschoten zijn. Wat dan? Dan willen we eigenlijk op onze nee terugkomen en ja doen. Maar kan dat zomaar? 
Het is natuurlijk nooit te laat om terug te komen op je tekortkomingen. Maar daar is moed voor nodig. Gelukkig is de Heer barmhartig en rechtvaardig. Hij weet dat wij meer zijn dan alleen mooie praatjes. Maar Hij geeft ons de ruimte om tot een ommekeer te komen. Bij monde van Ezechiël legt Hij die verantwoordelijkheid bij ons neer. Je moet zelf tot inzicht komen om het leven te krijgen. Wij en niemand anders moeten dus in actie komen. 

Terugkeren op je schreden betekent dat je je kwetsbaar op moet stellen. Dat is hartstikke eng. Verandering vergt dus moed. En dat geldt voor iedereen. Het is goed om daar oog voor te hebben.
In de schrift van vandaag zien we het voorbeeld van God en van Jezus. Barmhartig staan ze open voor onze tekortkomingen en ze geven ons de ruimte om tot inzicht te komen en onze spijt om te zetten in daden. Laten we in hun geest ook anderen erkennen in hun feilbaarheid en hen de ruimte geven tot inzicht en inkeer te komen.

Spijt krijgen van onze tekortkomingen en daarop handelend tot inkeer komen is wat God van ons vraagt. De zoon die eerst nee zei tegen zijn vader en daarna ja deed. Dat is de groep waar we bij willen horen.
Tuurlijk, het is beter is om je mooie woorden te laten volgen door acties. Maar als we een keer de verkeerde afslag nemen dan mogen we omkeren en alsnog het juiste pad opgaan. Want ons uiteindelijke handelen, dat is waar het om gaat.

Ja zeggen, Nee zeggen ….  JA DOEN!

Amen